หนังใหญ่วัดขนอนมีตัวหนังอยู่ 2 ชุดคือ

ความแตกต่างระหว่างตัวหนังใหญ่ชุดเดิม
กับตัวหนังใหญ่ชุดใหม่

     การทำตัวหนังใหญ่แต่เดิมนั้นนับเป็นศิลปะการช่างชั้นสูงอย่างหนึ่ง ที่ต้องใช้ฝีมืออันประณีต

ละเอียดอ่อน ความงามของตัวหนังขึ้นอยู่กับการออกแบบตัวละครในภาพให้มีสัดส่วน และลวดลาย
ประดับประดาที่เหมาะสมกับรูป โดยเฉพาะตัวหนังใหญ่ที่เป็นภาพจับหรือภาพรบกัน ซึ่งมีตัวละคร

มากตัวในภาพเดียวกัน ช่างโบราณจะพยายามคิดประดิษฐ์ท่าที่รบพันกันอย่างสวยงาม และเร้าใจ

คนดู นอกจากการออกแบบตัวภาพแล้ว ยังต้องอาศัยความชำนาญของการสลักหรือปรุลายให้เป็น

รูปที่ต้องการ อันดับสุดท้ายก็คือ การระบายสีเพื่อให้เกิดสีสันสวยงามและยังเป็นการบ่งบอกถึงตัว          ละครบางตัวอีกด้วย

​

     ตัวหนังใหญ่ชุดใหม่ของวัดขนอน  จัดทำขึ้นโดยมีจุดประสงค์ที่จะทำตามแบบตัวหนังใหญ่

ชุดเดิมให้มากที่สุด โดยคณะผู้จัดทำโครงการหนังใหญ่ชุดใหม่ของวัดขนอนตามพระราชดำริฯ ได้สืบ

ค้นเทคนิคการทำตัวหนังใหญ่ชุดเดิมของช่างโบราณโดยเฉพาะในส่วนของการระบายสี แต่ก็ไม่สามารถ

ใช้วิธีเดียวกับช่างโบราณทั้งหมดได้ เนื่องจากข้อจำกัดบางประการทำให้ต้องใช้กรรมวิธีแบบใหม่เพื่อ

ให้ได้ผลตามที่ต้องการ ซึ่งสามารถเปรียบเทียบเป็นขั้นตอนดำเนินการดังนี้

ช่างจะร่างเส้นลงบนตัวหนัง โดยใช้พู่กัน

จุ่มสีขาวร่างลงไปบนผืนหนังที่ฟอกและทา

สีดำ(เขม่าดินหม้อ)แล้วหลังจากนั้นปรุหนังตามลายที่ร่างไว้

ตัวหนังใหญ่ชุดเดิม

นำกระดาษไขมาทาบลงบนตัวหนังต้นแบบเขียนลวดลาย

ด้วยปากการอตติงเบอร์  0.5 เมื่อลอกลายเสร็จแล้ว

นำไปถ่ายเป็นพิมพ์เขียวเพื่อปิดลงบนแผ่นหนังด้วย

กาวน้ำและปรุลายต่อไป

ตัวหนังใหญ่ชุดใหม่

ช่างโบราณนิยมใช้หนังวัวมาทำตัวมากกว่าหนังควาย เพราะหนังวัวมีความละเอียด และนุ่มนวลกว่าหนังควาย

ตัวหนังใหญ่ชุดเดิม

แรกเริ่มได้สั่งซื้อแต่หนังวัวจากองค์การฟอกหนัง แต่มีข้อจำกัดเรื่องขนาด ไม่สามารถทำตัวหนัง

ที่มีขนาดใหญ่มากๆ ได้ ต่อมาจึงเปลี่ยนมาใช้

หนังควายแทน

ตัวหนังใหญ่ชุดใหม่

ขั้นตอนในสมัยโบราณค่อนข้างยุ่งยากซับซ้อน

คือ เมื่อได้หนังวัวมาแล้วต้องนำมาหมักในน้ำ

ปูนขาว หรือน้ำเกลือเข้มข้นประมาณ 1 ชั่วโมง

แล้วนำไปขึงบนสะดึงไม้สี่เหลี่ยมจนแห้งดีจากนั้น

ใช้มีดขูดขนออกให้หมด นำไปหมักในน้ำที่ทำจากต้นลำโพงทิ้งไว้ประมาณ  7-10  วันแล้วจึงนำ

หนังนั้นมาขึงบนสะดึงไม้อีกครั้งตากไว้ในร่ม

จนแห้งสนิทก็พร้อมสำหรับนำมาปรุลายได้

ตัวหนังใหญ่ชุดเดิม

ตัวหนังใหญ่ชุดใหม่

นำหนังดิบซึ่งฟอกมาแล้วจากองค์การฟอกหนัง

ลงแช่ในน้ำให้นุ่ม จากนั้นนำขึ้นมาแช่ลงในน้ำ

ที่ผสมน้ำส้มสายชู แช่ทิ้งไว้ประมาณ 4-5 ชั่วโมง

นำผืนหนังมาขึงบนสะดึงไม้ ตรึงด้วยตะปูเป็น

กรอบสี่เหลี่ยมผืนผ้า ขึงหนังไว้ในที่ร่มจนแห้งสนิท

ก็พร้อมสำหรับนำมาปรุลายได้

ตัวหนังใหญ่ชุดเดิม

เครื่องมือที่ใช้ในการปรุลายมี 2 ประเภทคือ

- คือเครื่องตอก ใช้มุกมีลักษณะเป็นหลอดเหล็กกลวงปลายคม ตอกเดินลาย

​

- เครื่องตัด ใช้สิ่วชนิดต่างๆ เช่น สิ่วหน้าตัด สิ่วตัดเฉียง และสิ่วเล็บมือ ใช้ตัด กรีด และเฉือนตามลาย

ที่ต้องการ

เครื่องมือที่ใช้ในการปรุลายมี 2 ประเภทคือ

- เครื่องตอกเดินลาย ใช้ตุ๊ดตู่ขนาดต่างๆ

- เครื่องตัด ใช้มีดปลายแหลมขนาดเล็กคล้ายกระบอกปืน ตัดหรือเฉือนบริเวณที่ต้องการให้โปร่งเป็นช่องเพื่อความคล่องตัวในการใช้งาน ไม่ได้ใช้สิ่วตามแบบสมัยโบราณ

ตัวหนังใหญ่ชุดใหม่

สีที่ใช้ระบายตัวหนังใหญ่วัดขนอนเป็น

วัสดุธรรมชาติ เช่น

​

     สีดำ : ได้จากเขม่าหรือขี้เถ้าของพืชบางชนิด

              (เผาใบตองแห้งของกล้วยตานีให้เขม่า                มาจับอยู่บนกระโจม)

     สีเหลือง : ได้จากแก่นขนุน

     สีแดง : ได้จากแก่นไม้ฝางนำมาต้มผสมสารส้ม

     สีเขียว : ได้จากสนิมทองแดงหรือจุนสี

                 ผสมน้ำมะนาว

ตัวหนังใหญ่ชุดเดิม

ตัวหนังใหญ่ชุดใหม่

หนังใหญ่ชุดใหม่ของวัดขนอนต้องการใช้

สีแบบเดิมให้ได้มากที่สุด แต่จากการทดลอง

พบว่าไม่สามารถทำได้ จึงปรับเปลี่ยนวิธีการ

ผสมสีใหม่เพื่อให้ใกล้เคียงกับของเดิมมากที่สุด

เช่น

​

    สีดำ : ใช้หมึกจีนผสมด้วยฝุ่นขาว และฝุ่นแดง

    สีเหลืองแดง : ใช้แก่นไม้ฝาง แก่นขนุน

                        และน้ำยางรงผสมกัน

    สีน้ำตาลแดง : ใช้หมากแห้งแช่เหล้า

    สีเขียว : ได้จากสนิมทองแดงหรือจุนสี

                 ผสมน้ำมะนาว

ตัวหนังใหญ่ชุดเดิม

การตัดเส้นตัวหนังใหญ่ชุดเดิม จริงๆ แล้วเกิดจากการร่างภาพด้วยเส้นสีขาว ลงบนผืนหนังที่ทาสีดำตลอดผืน แล้วจึงปรุภาพตามร่างเมื่อปรุเสร็จส่วนที่ต้องการ

ให้เป็นสีก็ขูดสีดำออกด้วยผิวไม้ลวกแล้วระบายสีไป

ส่วนที่เหลือที่เป็นสีดำจึงยังคงมีเส้นร่างสีขาวปรากฏอยู่

ใช้วิธีตัดเส้นเมื่อระบายสีเสร็จแล้วโดยตัดเส้น

เพื่อเน้นตัวภาพด้วยสีฝุ่นสีขาว ระบายเป็นส่วนๆ

ไปตามสีที่เห็นจากตัวหนังใหญ่ต้นแบบ จากนั้น

เคลือบด้วยน้ำยาเป็นขั้นตอนสุดท้าย เพื่อให้สีคงทน

และไม่หลุดลอกเมื่อถูกความชื้น

ตัวหนังใหญ่ชุดใหม่